بهترین شیرین کننده ها و نکاتی که در مورد آن باید بدانیم
بهترین شیرین کننده ها که جایگزین شکر معمولی هستند انواع شیرین‌کننده طبیعی، مصنوعی، الکلی و تصفیه شده را شامل می‌شوند. بعضی از انواع شیرین‌کننده‌ها بدون کالری بوده یا در بدن ما آنزیمی برای شکستن قندشان وجود ندارد که در دسته شیرین‌کننده‌های رژیمی قرار دارند و برای افراد دیابتی و افرادی که اضافه وزن دارند مناسب است. شیرین‌کننده‌های دیگری وجود دارند که کالری و شاخص گلایسمی کمتری نسبت به شکر دارند اما طعمی مشابه با آن دارند. بعضی از انواع شیرین‌کننده هم به عنوان افزودنی در صنایع غذایی به کار می‌روند.
به طور کلی شیرین کننده‌ها می‌توانند به جای شکر در برنامه غذایی ما قرار بگیرند و از بیماری‌های ناشی از افزایش قند خون در بدن جلوگیری کنند. در این مقاله قصد داریم بهترین شیرین‌کننده‌هایی که می‌توانند جایگزین قند و شکر باشند را به شما معرفی کنیم و به بررسی نکات مربوط به آن بپردازیم.
بهترین شیرین کننده های طبیعی
استویا
شیرین کننده استویا معروف‌ترین شیرین‌کننده طبیعی بدون کالری است که باعث افزایش وزن نمی‌شود. در آزمایش‌هایی که بر روی گیاه استویا انجام شده مشخص شده که شیرین‌کننده استویا نه تنها ضرری ندارد بلکه فواید زیادی هم دارد. این ماده که قند خون و انسولین را در بدن کاهش می‌دهد و به بهبود و پیشگیری از دیابت کمک می‌کند، می‌تواند در کاهش فشار خون بالا موثر باشد. علاوه بر آن در بهداشت و سلامت دهان و دندان موثر است.
استویا که یکی از بهترین شیرین‌کننده‌ها است به شکل برگ، پودر، مایع و گرانول وجود دارد که می‌توانید هر یک را انتخاب کنید. توجه کنید که مصرف برگ گیاه از سوی سازمان غذا و دارو تایید نشده و توصیه نمی‌شود. اما شیرین‌کننده پودری یا شکر استویا کاربرد‌های زیادی دارد که می‌تواند جایگزین شکر و قند در برنامه غذایی شما شود یا در صنایع غذایی استفاده شود.
زیلیتول
زیلیتول یک نوع شیرین‌کننده الکلی یا همان قند چوب است. این ماده طعمی مشابه با شکر دارد و از ذرت و چوب درخت توس به دست می‌آید. این الکل در میوه‌ها و سبزیجات هم وجود دارد. زیلیتول فروکتوز ندارد و در هر ۱ گرم آن ۲. ۴ کالری وجود دارد که این مقدار ۴۰ درصد کمتر از شکر است. بنابراین باعث افزایش انسولین نمی‌شود.
این ماده که یکی دیگر از بهترین شیرین‌کننده‌ها است جذب کلسیم را افزایش می‌دهد و برای تراکم استخوان‌ها مفید است. در نتیجه در پیشگیری از پوکی استخوان تاثیر دارد. علاوه بر آن خطر پوسیدگی دندان را کاهش می‌دهد و به سلامت دندان‌ها کمک می‌کند. الکل قند زیلیتول عوارض جانبی ندارد اما از مصرف بیش از حد آن خودداری کنید چرا که ممکن است باعث مشکلات گوارشی مانند نفخ و اسهال شود.
اریترول
اریترول هم یک نوع الکل قند با طعمی مشابه شکر است اما نسبت به زیلیتول کالری کمتری دارد. هر ۱ گرم از این ماده دارای ۲۴. ۰ کالری است که این مقدار برابر با ۶ درصد از کالری موجود در ۱ گرم شکر است. از آنجایی که بدن ما آنزیمی برای شکستن قند اریترول ندارد بعد از اینکه جذب خون می‌شود بدون تاثیر روی قند خون، از طریق ادرار دفع می‌شود؛ بنابراین قند خون و انسولین را بالا نمی‌برد و علاوه بر آن باعث افزایش کلسترول و تری گلیسیرید هم نمی‌شود و این یکی از ویژگی‌های بارز بهترین شیرین‌کننده‌ها است.
به طور کلی مصرف این ماده بی‌خطر بوده و تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف ۱ گرم شیرین‌کننده اریتول به ازای هر ۵. ۰ کیلوگرم وزن بدن مجاز است. مانیتول و سوربیتول از دیگر الکل‌های قندی هستند که در صنایع غذایی کاربرد دارند.
شربت یاکون
شربت یاکون یکی دیگر از بهترین شیرین‌کننده‌ها است که از شیره گیاه یاکون به دست می‌آید و طعم آن شیرین بوده و رنگی تیره دارد. گفته می‌شود گیاه یاکون می‌تواند به عنوان مکمل لاغری مصرف شود. این شیرین‌کننده علاوه بر کالری بسیاری کمی (۳. ۱ کالری در هر گرم) که دارد، باعث کاهش هورمون گرسنگی هم می‌شود؛ بنابراین مصرف شربت یاکون به افراد چاق کمک می‌کند اشتهای کمتری پیدا کنند. از آنجایی که این ماده در تغذیه باکتری‌های مفید روده موثر است، به کاهش خطر دیابت و چاقی، تقویت سیستم ایمنی و عملکرد بهتر مغز کمک می‌کند.
به طور کلی مصرف شربت یاکون بی‌خطر بوده و برای سلامتی ضرر ندارد اما مانند هر ماده دیگری باید به اندازه مصرف شود. مصرف میزان بالای این شربت باعث نفخ، اسهال و مشکلات عمومی گوارشی می‌شود. توجه کنید که از شربت یاکون نباید برای تهیه کیک استفاده کرد زیرا ساختار قند غیرقابل‌جذب آن در دما‌های بالا از بین می‌رود. البته می‌توان آن را در چای و قهوه ریخت و از طعم شیرین آن استفاده کرد.
شکر سفید
این ماده شیرین‌کننده از بهترین شیرین‌کننده‌های تصفیه شده است که از شربت نیشکر و چغندر به دست می‌آید. شکر سفید که همان ساکارز است با نام‌هایی هم چون شکر چغندر و شکر نیشکر یا شکر تصفیه شده هم شناخته می‌شوند. شکر خام و شکر قهوه‌ای از دیگر شکر‌های تصفیه شده هستند.
قند‌های طبیعی کم ضررتر
بعضی از مواد غذایی شیرین هم به عنوان جایگزین شکر مصرف می‌شوند و نسبت به شکر معمولی ضرر کمتری دارند. عسل، شکر نارگیل، شیره افرا، قند خرما و… از جمله بهترین شیرین‌کننده‌هایی هستند که نسبت به شکر مغذی‌تر بوده اما کالری کمتری دارند.
عسل
عسل دارای مواد معدنی، ویتامین و انواع آنتی اکسیدان‌های مفید است. مصرف عسل با افزایش سطح آنتی اکسیدان‌ها در خون، خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف را کاهش می‌دهد. عسل نسبت به شکر معمولی اثر کمتری روی میزان قند خون و متابولیسم دارد. این ماده غذایی مفید، میزان فروکتوز بالایی دارد بنابراین نباید در مصرف آن زیاده روی کنید.
شکر نارگیل
شکر نارگیل که از شیره درخت نارگیل به دست می‌آید حاوی انواع آنتی اکسیدان‌ها و مواد مغذی از قبیل آهن، روی، پتاسیم، کلسیم است. این ماده که نوعی شیرین‌کننده است حاوی فیبر اینولین بوده که در کاهش سرعت جذب گلوکز نقش داد. با این حال میزان کالری آن با میزان کالری‌های شکر برابر است و نسبت به بهترین شیرین‌کننده‌هایی که وجود دارد فروکتوز بالایی دارد.
بنابراین شکر نارگیل یک شیرین‌کننده رژیمی به شمار نمی‌رود و باید به میزان محدود مصرف شود.
شیره افرا
شیره افرا یک شیرین‌کننده طبیعی و غلیظ است که از چوب درخت افرا به دست می‌آید. این ماده هم طعم خوبی دارد هم حاوی میزان قابل توجهی از مواد معدنی مانند آهن، روی، منگنز، کلسیم و منیزیم است. گفته می‌شود این ماده مغذی شیرین حداقل ۲۴ نوع آنتی اکسیدان دارد که خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد. با این حال شیره افرا قند بسیار بالایی دارد و نسبت به شکر معمولی تنها مقدار کمی شاخص گلایسمی یا شاخص قند خون پایین‌تری دارد.
شیره
شیره خرما، نیشکر، چغندر و… انواع شیره با طعم شیرین و بافت غلیظ هستند که از جوشاندن قند این مواد غذایی مفید به دست می‌آیند. این نوع از بهترین شیرین‌کننده‌های طبیعی ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان‌های مختلفی دارند و برای سلامتی و عملکرد بهتر اعضای مختلف بدن و پیشگیری از بیماری‌ها موثر هستند. شیره چغندر و نیشکر نسبت به شکر سفید که از شربت چغندر و نیشکر به دست می‌آید بهتر است. گرچه شیره جایگزین شکر معمولی و شکر تصفیه شده ساکارز است و فواید زیادی دارد اما باید به اندازه مصرف شود.
شیرین‌کننده‌های مصنوعی
شیرین‌کننده‌های مصنوعی که به صورت شیمیایی و در آزمایشگاه تولید می‌شوند، بدون کالری هستند و بر میزان قند خون اثری ندارند. شیرین‌کننده‌های مصنوعی شامل آسپارتام، ساخارین، سوکرالوز، آسه سولفام پتاسیم، آدوانتام و نئوتام می‌شود که هر کدام ویژگی‌هایی دارند و در صنایع غدایی کاربرد دارند. در مورد عوارض این شیرین‌کننده‌ها بحث زیادی وجود دارد که باعث می‌شود به اندازه شیرین‌کننده‌های طبیعی سالم نباشند.
جمع‌بندی
در مطالب فوق بهترین شیرین‌کننده‌هایی که می‌توانند جایگزین شکر باشند را به شما معرفی کردیم. بعضی از انواع آن‌ها مانند شیرین‌کننده طبیعی استویا محبوبیت بیشتری داشته و مستقیما به جای قند یا شکر و حتی در پخت کیک، مربا و… هم به کار می‌روند. بعضی از انواع شیرین‌کننده مانند شیرین‌کننده‌های الکی و مصنوعی در صنایع غذایی و تولید آبمیوه، آدامس و… کاربرد بیشتری دارند. همان‌طور که گفتیم شیرین‌کننده‌های طبیعی همچون عسل و شیره افرا می‌توانند در کنار فواید شگفت انگیزی که دارند به عنوان جایگزین شکر در رژیم غذایی افراد قرار بگیرند ولی باید به اندازه مصرف شوند. برای پیشگیری از انواع بیماری‌های ناشی از افزایش فروکتوز و قند خون از جمله دیابت و چاقی می‌توانید بهترین شیرین‌کننده‌های موجود در بازار را تهیه کرده و در برنامه غذایی خود به جای شکر قرار دهید.
